Etapa honetan Trebiño konderria zeharkatzen amaituko dugu, Gasteizko mendietara iristeko, Zaldiaran mendatearen paretik. Gasteizko mendian zeharkatuko ditugu, Arrieta eta Rosteta mendietan barrena, gainik gain Olarizu gailurrera iritsi arte, Gasteizko zelaien gainaldean.

Oharra
Ordutegia ibil-denborari dagokio, atsedenak kontuan hartu gabe.

Trebiño erditik abiatuko gara, eliza ondoko bide batetik, baratze batzuk inguratuz, eta pista bat topatuko dugu, hilerrira doana. Handik, lehen gaztelua zegoen muinoan gora doan bidea utzi (orain komunikazio-antena batzuk daude), eta behera doan bidea hartuko dugu; bihurgune batzuen ondoren, Trebiñotik datorren pista bat hartuko dugu.Ezkerrera joko dugu, iparralderantz, eta hurrengo bidegurutzean aurrera jarraituko dugu. Aurreraxeago, pista utziko dugu, eta ezkerrera doan bide zabal bat hartu; urtegi txiki baten hormaraino eramango gaitu. Hara heldu aurretik, ezkerretara utziko dugu bertara doan bidea, eta aurrera jarraituko dugu, urtegiaren ertzetik hurbil. Urtegia inguratuz, iparraldera iristean, zubi txiki bat zeharkatuko dugu; urtearen beste aro batzuetan ur azpian egoten da zubi hori. Zubia igarota, eskuinera joko dugu, errepidetik datorren pista bat hartuta, soro batzuk inguratuz; beste zubi txiki bat igaroko dugu ur-erreten baten gainetik, eta iparraldera jarraitu; Arrietako elizaren dorrea agertuko zaigu aurrean. Bideari jarraituz, ezkerrera pista bat topatuko dugu (Arrietatik datorrena); hura hartuko dugu, herriraino. Eskuinetik ere joan gaitezke, eta antzinako bide zahar bat hartu, herriaren erdiraino iristeko.

Herritik iparralderantz irtengo gara, lurrezko pista zabal bat hartuta; aurrez aurre ditugu Gasteiz mendiak; haien ezkerretara, Zaldiaran mendatearen azpian, Doroñoko etxeak ikus ditzakegu; hara joko dugu. Arrieta gailurraren azpian, eskuinera doan bidea utzi, eta Ipar-mendebalderantz joko dugu, herriaren hegoaldean dauden txalet batzuetaraino. Antzinako elizaraino igoko gara; iturri bat eta garbitegi bat daude bertan.

Doroñotik eliza inguratzen duen bidea hartuta, hilerriko bidea eskuinetara utzi eta gora abiatuko gara. Bidegurutze batean, erlauntzak daudela dioen abisua ikus dezakegu; bidea ezkerretara utzi, aurrera jarraitu, eta laster ezkerrera joko dugu, gora zuzen-zuzen, etxe batera doan bide zabala utzita. Bideak basora eramango gaitu, eta handik beste bide zabal batera iritsiko gara (mendiaren beste aldetik datorrena). Bide hori ezkerrera hartu eta, basoan zehar inguruka, pixkanaka mendi-lepora iritsiko gara (goi-tentsioko kableak pasatzen dira handik). Lapiedra mendatetik edo Zaldiaranetik datorren bidea topatuko dugu; hura eskuinera hartu, eta mendi-lepora iritsiko gara; Portillo del Reventón izena du, Mojón de la Sepultura mapa topografikoan; Goi-tentsioko instalazioarentzako etxola bat dago han.

Gasteizko mendi-lerroan gaude; iparraldera, Berrostegieta herria ikus dezakegu, eta urrunago Armentiako zelaiak, Gasteizen. Ezkerretara, mendebaldean, bide bat ikusiko dugu, Doroño (906m) gailurrera doana.

Guk ekialdera joko dugu, berriro basoan sartuta; gora joko dugu arin, eta gainaldeko bizkarretara iritsiko gara. Aurreraxeago, postontzi batera iritsiko gara, eta gailurraren erpinera; eguberrietako jaiotza baten hondarrak ikus ditzakegu bertan.

Gasteizko mendietako gailurrik altuena da mendebaldean. Altua izanik ere, iparralderako ikuspegia pagadi sarri batek ixten du. Hegoaldean, Trebiñoko ordeka ikus dezakegu, eta hura zeharkatzen duten mendi-lerro txikiak. Ekialdean, oso hurbil, Rosteta gailurra daukagu, eta harantzaxeago Gasteiz mendatea.

Ekialdeko bidea hartuko dugu, eta laster gara goitik behera, jaitsiera malkartsuan. Bideak hego-ekialdera egiten du, eta Arrietaetxepare mendi-lepora iritsiko gara; basoan sartzen den bide bat utzi, eta alanbre-hesia nolahala zeharkatuta, aurrera egingo dugu bide txiki bat hartuta; mendi-bizkar batera iritsiko gara. Handik hegoaldera joko dugu, gainik gain, alanbre-hesira hurbildu, eta haren ondotik jarraituko dugu; ia gailurrean, postontziaren ondoan, hesiaren beste aldera igaro behar dugu. Rosteta gainean gaude (917 m); handik ederki ikusten da hiriburua.

Jaisteko, hegoaldera doan bide txiki bat hartuko dugu, haitz-ebakiaren ondoan; beheraxeago, beste bide bat topatuko dugu, malkartsua; basoan zehar eramango gaitu lur zelai eta hondartsu batzuetara, Gasteiz mendatetik hurbil. Mendate zaharrera iritsiko gara, eta handik behera bide zaharra har dezakegu, berriz bide berria topatu arte. Mendatearen beste aldetik behera jaitsi gaitezke, leku berera iritsiko gara eta.

Gasteizeko mendatea Gasteizko mendiek osatzen duten mendi-lerroaren pasabideetako bat da. Mendate horretatik lotzen dira hiriburua eta Urizaharra (Peñacerrada); Toloño eta Kantabriako mendien gerritik doa bidea, eta Trebiño konderriko lurrak zeharkatzen ditu.

Puntu horretatik, mendi-lerroa utzi, eta hegoaldetik iparraldera doan lerro bat hartuko dugu, eta handik Gasteiz inguruko zelaietara iritsiko gara. Errepidea zeharkatu, eta beste aldean bide zabal bat hartuko dugu, ekialderantz. Baso txiki bat igarota, baserri batzuetaraino jarraituko dugu bidean. Bigarren baserrian, iparraldera egingo dugu, hango lurrak zeharkatu y gora igoko gara, aldapan dagoen soro bateraino; eskuinaldetik inguratu, eta, punturik altuenean, hesia zeharkatuko dugu langa batetik, eskuinetara. Bide txiki batek gainik gain eramango gaitu, Lendiz gaina jo arte.

Gasteiz mendatea eta hiriburua lotzen dituen lerroaren gailurrik altuena da Lendiz; hiriburua ezin dugu ikusi hortik, iparralderago dagoen gailurrak, Kurutzmendi izenekoak, ez baitigu uzten; harantz joko dugu, malkarrean behera jaitsita eta gero Aztazuieta lepora joanda; han pista bat topatuko dugu, hurrengo gailurra mendebaldetik inguratzen duena eta Gaztelu herrira doana. Guk ez dugu jarraituko bide hori, eta zuzenean igoko gara iparralderantz, hormigoizko bide bat hartuta, Kurutzmendi gailurreraino (801 m); gainean antena dago. Gailurraren inguruan baso itxia ikus dezakegu, eta hark ikuspegia kentzen digu. Antenaren etxolaren ondoan, alanbre-hesia zeharkatu eta basoan zehar doan bide malkartsuan behera jaitsiko gara; handik pista batera iritsiko gara, Gazteluraino joateko.

Elizaren ondotik, pista bat abiatzen da ipar-ekialderantz, Olarizu gaineraino; gurutze berezi bat ikusten da bertan. Pistak zuzen-zuzen eramango gaitu mendi biribilaren gerriraino; han beste bide txiki bat hartuko dugu, eta handik gaineraino joango gara.

Gasteiz hiriburuaren ikuspegi ederra ikusten da handik; inguruetako zelaiak eta Gorbeia, Anboto, Elgea eta Aizkorri mendiak. Olarizu da Gasteizko gailurrik ospetsuena; gasteiztar orok igo behar omen du, gutxienez bizitzan behin. Gailurrean harrizko gurutze handi bat dago, 1952an egina. Mendiaren benetako izena Krezmendi da, gurutzearen mendia alegia. Olarizu izena, berriz, iparraldera Gasteiz ondoan dauden zelaiei ematen zaie; han, urtero, irailaren 12an erromeria bero bat egiten da.

Gailurretik Olarizuko zelaietara jaitsiko gara zuzenean, bide malkartsuan behera; Olarizuko barrutiko eraikinera eramango gaitu bideak.

Vitoria-Gasteiz mendebaldeko ordekan kokaturik dago, Villa Suso izeneko muinoaren gainean; hantxe sortu zen Gasteizko herriaren lehen gunea. Nafarroako erregeak eman zion hiri-forua XII. mendean, eta hasieratik hartu zuen parte anaiarteen eraketan (kontzeju elkarteak ziren); anaiarte haien bidez parte hartu nahi zuten Gaztelako Koroaren botere-egituran. Horri esker, berehala bihurtu zen eskualde guztiaren gune nagusi, eta Araba osoaren hiriburu izan zen.