Datozen bi etapetan, ia osorik zeharkatuko ditugu Kantabria mendiak; harkaitzezko ardatz horrek bereizten du Araba hezea Ebro inguruko lurretatik; ibaia hegoaldeko labarretaraino iristen da ia. Etapa honetan Kantabriako gailur malkartsuenak igaroko ditugu, Cruz del Castillo eta Palomares, eta Bernedo eta Pipaonaren iparraldeko pagadiak.

Oharra
Ordutegiak ibil-denborei dagozkie, atsedenaldiak kontuan hartu gabe.

Kantabria mendien iparraldeko magalean dago Bernedo, goigune batean. Ur asko dago inguruan, eta iturrietako batetik jaiotzen da Ega ibaia. Nafarroako ibaia zen, Errege Katolikoek Gasteizen esku utzi zuten arte.Bernedon frontoia dagoen plazatik irten, eta Nª Sª de Okon baselizara doan bidea hartuko dugu; hantxe gara 15 bat minutuan. Aparkalekuan bertan ikusiko dugu seinale bat, S.Tirsoko igoera adierazten duena. Ezkerrera jo, fruta-arbolen tartetik jarraitu, eta, bide estu batean zehar, Bernedotik datorren bidera irtengo gara. Hura hartu, eskuinera, eta pagadi sarri batera sartuko gara. Bidegurutze batera iritsita, Puerto Nuevora doan igoera ikusiko dugu ezkerretara, Peña Alta deritzan aldera. guk aurrera egingo dugu, eskuinetara behera doan pista bat alde batera utzita. Aurreraxeago, beste bide bat topatuko dugu, eskuinetik datorrena, Villafriatik; hura hartuko dugu, ezkerrera. Bidea estutu egiten da, eta basoan gora doa sigi-saga. Ezkerretara utzi behar ditugu Palo eta Kripan mendateetara doazen bideak; horietatik Arabako Errioxara igarotzen da. Guk aurrera jarraituko dugu. Mendien gainaldetik oso gertu gaude, eta bidea erraza da, ia gorabeherarik gabea, beti basoaren ertzetik. Tarteka ikuspegi ederrak agertuko zaizkigu, iparraldeko lurretara. Laster gara gainean, Bonete de S.Tirso deritzan gune batean; berebiziko monolitoa ikusiko dugu han, 40 metrokoa, eta eskaladako bide batzuk ikusiko dizkiogu. Mendien bi aldeetara daukagu ikuspegia; Errioxako zelai zabalak ikusgarri ageri dira, iparraldeko lur menditsu eta hezeekin kontrastean.

Hurrengo harkaitzaren ingurutik doan bide estuari jarraiki, erdi parean, leize-zulo baten sarrera topatuko dugu, horma artifizial batez itxia, eta burdinazko ate lodi ba ere bai. San Tirsoren baseliza da. Hortik aurrera, bidea oso malkartsua da, eta batzuetan lauoinka joan beharko dugu Sar Tirso gainera heltzeko.

Aurreneko gailurra; ingurura ikuspegi zabala daukagu, iparraren eta hegoaren desberdintasuna nabarmentzeko.

Gailurretik bide estu bat hartuko dugu, gainik gain, ertzaren gainetik edo bestela iparraldera pixka bat jaitsita, goitik joateko txarra dagoenean. Hegoaldera laban handiak daude, eta iparraldetik joatera behartzen gaituzten. Aurrera jarraitzen dugu, ikuspegia gozatuz, eta labarrekin kontuz; laster gara Peña del León izeneko gailurrean.

Erpin geodesikoa dago bertan, eta Cruz del Castillo gainaren ikuspegi zoragarria. Horra joan behar dugu.Gailurra utzi, bide estu batetik, eta gainik gain jarraitzen dugu.

Behera gatoz, pixkanaka; eskuinera egiten du ertzak; ezkerretara amildegi bat daukagu; iparraldera, malkarrean behera jaitsiko gara, mendi-lepo belazetsu batera iritsi arte. Eskuinaldera jo, eta iparraldetik behera jarraituko dugu, harkaitz artean; gero, gora itzuliko gara, pagadi batean barna. Bideak bihurgune asko egiten digu, era guztietako oztopoak gaindituz; adarrak hain daude behean, non batzuetan landare-tunelak osatzen baitituzte. Bat-batean, Zezenaren mendatean (Lagran mendatea ere esaten diote) agertuko gara.

Lagran aldeko lurrak eta Biasterikoak lotzen dituen pasabide saihestezina da. Hegoaldean, Lagranetik datorren bideari Senda de las Carboneras deitzen diote, pagadian zehar zenbait pasartetan azaltzen baita garai batean nola egiten zuten egur-ikatza.

Mendi-lepoan, bideak sastraka artean behera egiten duenean, Hegoaldera, eskuinera doan bidexka bat ikusiko dugu, zuriz eta horiz margotua; pagadian barrena doa, mendien lerroari jarraituz. Aldapa gogorra da; basotik irtetean, mendi-lepotik oso gertu gaude, gailurraren aurrean. Mendi-lepora iritsi, eta harkaitzetan gora igoko gara gailurreraino; burdinazko gurutze handi bat ikusiko dugu bertan.

Berebiziko ikuspegia; ekialdera, gainik gain egin dugun bidea ikus dezakegu, igo ditugun gailurrekin; urrutien, Peña Alta, Lapoblación, eta oso urruti Kodes mendi-lerroa. Mendebaldean, Palomares gailurra oso gertu ikusten dugu, eta hara igotzeko igaro beharko dugun haitz-tartea. Iparraldean eta hegoaldean, Arabako haran eta herriak.

Berriro mendi-lepora jaitsiko gara; iparraldetik, bide estu bat hartuko dugu behera. Ezkerretara bide bat utzi, Larrasa gainera baitoa, eta malkarrean behera jaitsiko gara. Beheraxeago, ezkerrera joko dugu, bide batean zehar-zehar, baso bateraino, eta malkarrean behera jaitsiko gara, haitzarteraino. Hoan, mendiaren beste aldera igaroko gara, hegoaldera; harrizko bide batean behera jaitsi behar dugu, kontu handiz, amildegiak baitaude. Beheraxeago, amildegi arriskutsuago bat dago, eskaladako II. mailako pasabidea baita. Handik igarota, goitik behera jarraituko dugu, harri artean. Harriak amaitu, eta ezpela hasten denean, eskuinera jo behar dugu, harrizko bidea utzi eta bide estu bat hartuta (ia ez da ikusten), harresien ertzetik. Beste aldean, bidea harritsua da, eta aurrerago belazetsua; aurrera jarraituz, mendi-lepo batera iritsiko gara. Gainik gain jarraituko dugu, ertzaren zailtasunak iparraldetik igaroz, beste mendi-lepo batean Laziturrira igotzen den bidea aurkitu arte; pinu beltz berezi baten ondoan dago. Bidean aurrera jo, eta haitz handi batera iritsiko gara: Palomares gailurra da. Hara igo, eta burdinazko bota baten itxura duen postontzia ikusiko dugu gailurrean.

Atzera itzuli (bidean arrasto zuri-horiak daude), eta pinu beltzera iritsiko gara; lehenago, alde batera utzi dugu bide bat, malkartsua, ezkerretara doana beheko bideraino. Bidea basoan sartzen da, eta handik jarraituko dugu, ia Pipaonaraino. Arrastoei jarraituz, bidea sigi-saga doa, malda handiarekin; beherago, ezkerrera egiten du, eta pixka bat igo. Goian alde batera utzi dugun bidea topatuko dugu, eta eskuinera jaitsiko gara, malda handian behera, arrastoei jarraiki. Bide estua da, eta tarte batzuetan oso malkartsua; mendebalderantz garamatza, baso barnetik, bide zabal bat topatu arte; han, GR-1eko arrasto zuri-gorriak ikusiko ditugu, Laziturriko iturriaren seinalearen ondoan.

Ibilbide hori bide historikoa da, Ampuriesen, Gironan, hasi eta Fisterran, A Coruñan amaitzen dena, herrialde bakoitzeko aztarna historikoak bisitatuz. Zati hau Bernedotik Urizaharraraino doa, Kantabria mendien iparraldeko pagadietan barna.Ezkerrera jarraituko dugu, GRren arrastoen atzetik, eta aurreraxeago bitan banatzen da bidea, berriro gailurretara igotzeko, Errezilla eta Cervera gainetara. Guk eskuinera joko dugu, behera, bidezidorretik, beste pista bat topatu arte, borda baten ondoan. Arrastoei jarraituz, ezkerrera, burdinazko hesi bat igaro, eskuinera jo, eta argiune batera irtengo gara. Aurrera egin, eta pista bat hartuko dugu; Semendia lepoan bihurgune bat egiten du pistak. Pisten bidegurutze batean, aurrera jarraituko dugu, burdinazko hesi bat igaro, eta kilometro baten ondoren Pipaonara iritsiko gara.

Lagran udalerriko herrixka bat da, mendiz eta basoz inguratua; ekintza kultural asko egiten dira bertan, eta museo etnografiko bat ere badute.